TRZYLATEK
- Rozumie to, co do niego mówimy i spełnia proste polecenia.
- Pytany podaje swoje imię.
- Próbuje wykonywać codzienne czynności według podanych instrukcji.
- Wypowiada kilkuwyrazowe zdania, mówi chętnie i dużo.
- Zadaje pytania, nie zawsze jasno sprecyzowane.
- Powinien wymawiać prawidłowo: wszystkie samogłoski (nosowe ą może brzmieć jak om), spółgłoski: p, b, m, f, w, t, d, n, l, ś, ż, c , dź, ń, k, ch, j, ł. Głoski sz, ż, cz, dż oraz s, z, c, dz mogą być wymawiane jak s, ź, ć, dź, a głoska r jako l.
CZTEROLATEK
- Rozumie i wykonuje nasze polecenia (zawierające wyrażenia przyimkowe na, pod, obok, za itp.)
- Rozpoznaje i nazywa podstawowe kolory.
- Pytany odpowiada, co robi.
- Odpowiada na pytania (dlaczego?)
- Potrafi mówić o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości, chociaż czasami myli określenia czasu.
- Jest zaciekawiony poprawnością językową, choć w jego mowie zdarzają się niepoprawne konstrukcje gramatyczne.
- Zadaje bardzo dużo pytań (po co?, jakie?, dlaczego?)
- Stosuje neologizmy dziecięce, gdy nie pamięta lub nie zna nazwy przedmiotu czy zjawiska np. uszolog (lekarz od uszu). Nie należy utrwalać neologizmów i zawsze podawać prawidłową nazwę.
- Powinien wymawiać: s, z, c, dz (twardo, z zamkniętymi zębami), głoski sz, ż, cz, dż mogą być wymawiane jako s, z, c, dz, a głoska r jako l.
- Nie powinniśmy zmuszać dziecka do wymowy głoski r, gdyż aparat mowy nie jest jeszcze na to przygotowany i może dojść do wytworzenia nieprawidłowego dźwięku (np. r – tylnojęzykowe).
PIĘCIOLATEK
- Stosuje wypowiedzi wielozdaniowe, opowiada zdarzenia, opisuje przedmioty i ich zastosowanie, używa różnych przyimków.
- Uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo – skutkowe.
- Potrafi wyjaśnić znaczenie słów.
- Dokonuje autokorekty mowy, znikają nieprawidłowości gramatyczne.
- Może wymawiać jeszcze r jako l, a sz, ż, cz, dż jako s, z, c, dz, ale często pojawia się prawidłowe lub hiperpoprawne brzmienie np. „rarka” zamiast lalka, albo „szok” zamiast sok.
SZEŚCIOLATEK
- Ma opanowane podstawy systemu językowego.
- Powinien wymawiać prawidłowo wszystkie głoski.